Paniek in de grond-, weg- en waterbouw... maar er zijn oplossingen

10 oktober om 18:00 door Peter Bruijns - Dagblad de Limburger

Download het gratis 'whitepaper' Van Consul Infra Group en Royal HaskoningDHV.

Paniek in de grond-, weg- en waterbouw. Zowel de stikstofproblemen als de PFAS-crisis treffen de sector keihard. Werkloosheid en illegale dumpingen van grond dreigen. Maar er zijn oplossingen, zeggen ondernemers.

Johan Janssen, directeur van de Biggelaar Groep, actief in het grondverzet, de wegenbouw en het baggerwerk, draait er niet omheen: ,,Er komt met PFAS een probleem op ons af dat behoorlijk onderschat wordt. We voorzien paniek, maar er zijn ook oplossingen.”

Bart Waltmans, adviseur omgeving en milieu bij Royal HaskoningDHV: ,,PFAS heeft meer effect op de weg- en waterbouwsector dan asbest. Het asbestbeleid werd lang van tevoren aangekondigd. Maar de voorlopige PFAS-normen komen als donderslag bij heldere hemel. Ik kwam terug van vakantie en opeens was er geen schone grond meer. Dat heb ik in 21 jaar niet eerder meegemaakt.”

Stilgevallen

PFAS is een verzamelnaam voor duizenden chemische stofjes die gebruikt worden in cosmetica, zonnebrandcrème, verf en koekenpannen. Ze zijn niet afbreekbaar en kunnen door uitstoot en lozingen in water en bodem terechtkomen. In juli stelde staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat tijdelijke regels op voor de omgang met grond en baggerspecie die met PFAS is verontreinigd. Op 1 oktober gingen ze in. Per toepassing en per stofje zijn er verschillende normen, maar voor hergebruik in landbouw en natuur en in diepe plassen geldt voorlopig dat een kilo grond slechts 0,1 microgram PFAS mag bevatten. Het ministerie kiest uit voorzorg voor zo’n strenge norm, omdat het onderzoek naar de schadelijke effecten nog volop loopt. Overigens verwacht Van Veldhoven dat de verontreiniging in de meeste gevallen onder die voorlopige norm blijft. Definitieve regels worden pas volgend jaar verwacht. Direct gevolg is wel dat de handel in grond is stilgevallen. Iedere partij grond die wordt verplaatst, moet eerst worden onderzocht. Dat is duur en kan tot weken vertraging leiden. Als de grond te vervuild is, kan die vrijwel nergens meer worden gebruikt. Grondbanken willen geen grond meer innemen die niet gekeurd is, omdat nog veel onduidelijk is over het hergebruik.

Marcel Vrancken, projectleider infra van Haskoning DHV: ,,Er zijn grondtransporteurs die een halvering van de omzet melden. Vacatures worden ingetrokken. De flexibele schillen van bedrijven zijn al weg.”

Hoofdprijs

Wie er toch nog in slaagt grond kwijt te raken, betaalt er de hoofdprijs voor. Waar vroeger 4 euro per ton moest worden betaald, gaat de prijs voor licht met PFAS verontreinigde grond (0,1 tot 3 microgram) nu naar 20 tot 40 euro. Voor het innemen van zwaarder verontreinigde grond betaal je al snel 100 euro per ton, àls iemand al zo gek is het in te nemen. De grond is namelijk niet te reinigen. Ook hoveniers, zwembadbouwers en particulieren die een oprit of een vijver hebben uitgegraven, komen nog maar moeilijk van hun grond af. ,,Als ondernemers financieel in het nauw worden gedreven is de kans groot dat het aantal illegale dumpingen van grond de komende maanden toeneemt,” zegt Maikel Schroën van civieltechnisch adviesbureau Consul Infra.

Onwetendheid

Ondertussen merken wegenbouwers dat ze steeds minder opdrachten krijgen, omdat veel gemeenten de kat uit de boom kijken. Uit angst of onwetendheid zijn overheden terughoudend om nieuwe opdrachten te verstrekken. Johan Janssen: „De angst voor budgetoverschrijdingen is groot. Maar als onze opdrachtgevers massaal in de veilige modus gaan, heeft aannemend Limburg over drie tot vijf maanden een gigantisch probleem. Dan komt er paniek. Zonder opdrachten houdt het voor sommige aannemers, onderaannemers en toeleveranciers snel op.”

Stilgelegd

Directeur Jorg Huijskens van wegenbouwer BLM uit Wessem bevestigt dat aannemers in de wegenbouw een duidelijke afname zien van de aanbestedingen. „Bestekken worden halverwege stilgelegd omdat gemeenten willen nadenken over de gevolgen van de PFAS-maatregelen. Maar als het zo doorgaat krijgen gemeenten heel andere problemen. Dan raakt de kaartenbak met werklozen weer snel vol. Het aantal bestekken in de wegenbouw halveert. In januari en februari zullen de eerste bedrijven in problemen komen.”

Bouwteam

Janssen: ,,Als een opdrachtgever afwacht omdat hij denkt dat er later wel een oplossing komt, dan hebben we een probleem. Liever zien we opdrachtgevers die gewoon doorgaan met aanbesteden en die het aan de vindingrijkheid van de aannemers en ingenieursbureaus overlaten om een oplossing te zoeken. Er is nog heel veel mogelijk.” Zo zou samenwerking in een bouwteam een uitweg kunnen bieden. De gemeente zoekt dan samen met een ingenieursbureau en de aannemer een oplossing om een project vlot te trekken. Bart Waltmans geeft een voorbeeld: ,,,,Als de grond die je kwijt wilt net zo verontreinigd is als de bodem waar je de grond op wilt leggen, dan mag dat, en is het probleem opgelost.”

Jorg Huijskens suggereert een praktische manier voor wegenbouwers om van grond af te komen: ,,Misschien is het toegestaan de weg tien centimeter hoger aan te leggen. Als dat kan, is mogelijk je probleem uit de wereld.”

Maikel Schroën: „Essentieel in deze PFAS-crisis is dat gemeenten op grote schaal hun bodemkaarten gaan actualiseren. Als die kaarten zijn aangepast, zijn er waarschijnlijk meer afzetmogelijkheden voor grond en is het probleem voor een groot deel verholpen.”

Download het 'gratis whitepaper' van Consul Infra Group en Royal HaskoningDHV.